“ବାଇଶି ମସଲା ଗୁଆ ଗୁଜୁରାତି ଆଉ ଚୂନ, ଖୋସାରେ ମାରି ଗୋଟେ ଲବଙ୍ଗ ମୁନ, ରଜ ବଜାରରେ ଖିଲି ଖିଲି ହସେ ଖିଲିପାନ”

“ବାଇଶି ମସଲା ଗୁଆ ଗୁଜୁରାତି ଆଉ ଚୂନ, ଖୋସାରେ ମାରି ଗୋଟେ ଲବଙ୍ଗ ମୁନ, ରଜ ବଜାରରେ ଖିଲି ଖିଲି ହସେ ଖିଲିପାନ”

 “ବାଇଶି ମସଲା ଗୁଆ ଗୁଜୁରାତି ଆଉ ଚୂନ, ଖୋସାରେ ମାରି ଗୋଟେ ଲବଙ୍ଗ ମୁନ, ରଜ ବଜାରରେ ଖିଲି ଖିଲି ହସେ ଖିଲିପାନ”
ପ୍ରଚଣ୍ଡ ରୌଦ୍ର ତାପରେ ମୌସୁମୀର ଆଗମନରେ, ପାଚିଲା ପଣସର ବାସ୍ନାରେ, ତାଳ ସଜର ମହକରେ ଆସିଥାଏ ରଜ । ମୌସୁମୀର ଘଡଘଡି ଲାଗେ ଯେପରି ଦୁଆର ମୁହଁରେ ଛିଡା ହୋଇ କବାଟ ବାଡଉଛି ରଜ । ସମଗ୍ର ଓଡିଶା ହୋଇଉଠେ ଉସôବ ମୁଖର । ଗାଁରେ ଗହଳ ଚହଳ ପରିବେଶରେ ସବୁ ପାଠ ପଢା ପିଲା, ଚାକିରିଆ ଗାଁକୁ ଫେରନ୍ତି । ଗାଁ କୋଳ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଯାଏ । ଆଉ ଖିଲିପାନ ବିନା ତ ରଜ ଅଧୁରା । ସେଥିପାଇଁ ତ କୁହାଯାଏ “ବାଇଶି ମସଲା ଗୁଆ ଗୁଜୁରାତି ଆଉ ଚୂନ, ଖୋସାରେ ମାରି ଗୋଟେ ଲବଙ୍ଗ ମୁନ, ରଜ ବଜାରରେ ଖିଲି ଖିଲି ହସେ ଖିଲିପାନ” । ରଜ ଆସିଲେ ପାନର ବହୁତ ଚାହିଦା । ଆଈ ମା ପାନ ବଟୁଆରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ଲୋଭ । ଓଡିଶାର ଆରାଧ୍ୟ ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ତ ବିନା ପାନରେ ଶୁଅନ୍ତି ନାହିଁ । ଆଉ ରଜରେ ତ ରଜ ପାନର ମହତ୍ତ୍ୱ ବହୁତ ଅଧିକ ଥାଏ । କୁହାଯାଏ ଯେ ରାଜା ରାଜୁଡା ଅମଳରେ ସେମାନେ ପେଟ ଭରି କିଛି ଭାରି ଜିନିଷ ଖାଇଲେ, ଖାଇବା ପରେ ପାନ ଖାଇଥାନ୍ତି । ଏହାର କାରଣ ହେଉଛି ପାନ ହଜମ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଏହା ଖାଇବା ଦ୍ୱରା ଗ୍ୟାଷ୍ଟ୍ରିକ ସମସ୍ୟା ଦୂର ହୋଇଥାଏ । ତେବେ ଓଡିଶାରେ ଉସôବ ଆସିଲେ ନାନା ପ୍ରକାର ବ୍ୟଞ୍ଜନ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥାଏ । ରଜରେ ଆମେ ଅନେକ ପ୍ରକାର ଭାରି ଖାଦ୍ୟ, ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ପିଠା ଖାଇଥାଉ, ତେଣୁ ଏହାକୁ ହଜମ କରିବାକୁ ରଜରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ପାନକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଅନେକ ମଧ୍ୟ କୁହନ୍ତି ଆଗକାଳରେ ଲିପଷ୍ଟିକ ନଥିବାରୁ ଓଠ ନାଲି କରିବାକୁ ପାନ ଖାଇଥାନ୍ତି । ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ଏହା ଏକ ପରମ୍ପରା ପାଲଟିଛି । ପ୍ରସ୍ତୁତି: ଗୋଟା ପାନକୁ ଓଲଟା କରି ଟିକେ ଚୁନ ଓ ଖଇର ଲଗାଇବେ । ତାପରେ ଟିକେ ଗୁଆ, ପାନ ମଧୁରୀ, କେଶର, ରଙ୍ଗିନ ଶୁଖିଲା ନଡିଆ, ଖଜୁର, ଗୁଲକଦ୍, ଚେରି ପକାଇ ପାନକୁ ଭାଙ୍ଗି ସେଥିରେ ଲବଙ୍ଗ ଲଗାଇ ଦିଅନ୍ତୁ । ତାପରେ ଖିଲିପାନ ଖାଇ, ଓଠ ନାଲି କରି ରଜ ଉପଭୋଗ କରନ୍ତୁ ।